"Η εκπαιδευτική αξία του σκακιού" άρθρο του Κ. Ζαγανά ^Κύριο

Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσω να συνοψίσω τα στοιχεία εκείνα που καθιστούν το σκάκι ένα πολύ καλό και χρήσιμο εργαλείο για την εκπαίδευση των παιδιών, καθώς και τη βοήθεια που προσφέρει στη βελτίωση της απόδοσής τους στο σχολείο.

Κάποιοι λένε ότι το σκάκι είναι τέχνη. Άλλοι λένε ότι είναι επιστήμη. Πάνω από όλα όμως το σκάκι είναι παιχνίδι. Όπως όλα τα παιχνίδια (πχ. ποδόσφαιρο, μπάσκετ κλπ), το σκάκι προσφέρει στους συμμετέχοντες σε αυτό, συναισθήματα χαράς, διασκέδασης, ευγενούς άμιλλας και δημιουργικότητας. Η βασική όμως διαφορά με όλα τα άλλα δημοφιλή αθλήματα είναι ότι εξασκεί σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τη σκέψη. «Το σκάκι είναι στην ουσία του ένα παιχνίδι, στη μορφή του μία τέχνη, και στην εκτέλεσή του... μία επιστήμη».

Οι θετικές επιδράσεις του σκακιού
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετές μελέτες αναφορικά με την επίδραση του σκακιού στον άνθρωπο. Όλες αυτές οι μελέτες επιβεβαιώνουν τις θετικές συνέπειες που έχει το σκάκι σε παιδιά και ενήλικες.

Οι  πολλές έρευνες που έχουν γίνει ως τώρα αποδεικνύουν ότι το σκάκι βοηθά στην ανάπτυξη της ευφυΐας και της συγκέντρωσης καθώς και στη βελτίωση  της επίδοσης των παιδιών στο σχολείο. Οι έρευνες σε διάφορες χώρες όπως η Ρωσία, οι ΗΠΑ, η Αγγλία, το Βέλγιο και η Βενεζουέλα έδειξαν ότι  μαθητές που ασχολούνταν με το σκάκι παρουσίασαν βελτίωση έως 60% στην σχολική τους επίδοση με καλύτερη απόδοση στα μαθηματικά και στα γλωσσικά μαθήματα καθώς επίσης και στην ευρύτερη ακαδημαϊκή τους εξέλιξη.

Το σκάκι είναι ένα παιχνίδι που εξασκεί στη συνεχή και απόλυτη αυτοσυγκέντρωση.

Ταυτόχρονα βοηθά στην ανάπτυξη και εξάσκηση της μνήμης. Επιπλέον καλλιεργεί την επιμονή, την υπομονή και την οργανωμένη σκέψη. Ακόμα βοηθάει στην νοητική ανάπτυξη, στην συγκέντρωση της προσοχής και στην ενίσχυση της θέλησης. Προωθεί την αποφασιστικότητα, την επιμέλεια, την τάξη, την αυτοκριτική, την αντικειμενικότητα, την ομαδική εργασία, την ανάληψη ευθυνών, τη μετάδοση γνώσης και εμπειριών και την απορρόφηση της επιθετικότητας.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης ότι το σκάκι βοηθά στη λήψη σωστών αποφάσεων βασισμένων στη λογική, καθώς η ίδια η φύση του αθλήματος απαιτεί από τον σκακιστή να έχει επιστημονική προσέγγιση στον τρόπο σκέψης του.

Ταυτόχρονα όμως με την καλλιέργεια της λογικής σκέψης, το σκάκι συντελεί στην ανάπτυξη της φαντασίας, της παρατηρητικότητας, της συνδυαστικής ικανότητας, της προνοητικότητας και της πειθαρχίας στη σκέψη.

Μέσα από το σκάκι τα παιδιά μαθαίνουν να αναλαμβάνουν τις προσωπικές τους ευθύνες. Μαθαίνουν να χάνουν ή να κερδίζουν, στηριζόμενα όχι στην τύχη αλλά στις ικανότητές τους, μαθαίνουν να αναλύουν τα λάθη τους και να διδάσκονται από αυτά.

Το σκάκι δείχνει ότι η επιτυχία σε όλους τους τομείς της ζωής έρχεται μέσα από σκληρή δουλειά, υπομονή και προσπάθεια. Ο σκακιστής μαθαίνει να επιδιώκει την καταξίωση  με βάση μόνο τις γνώσεις και τις ικανότητές του. Ο σκακιστής  μαθαίνει και να χάνει. Οι ήττες είναι αναπόφευκτες αλλά το σημαντικότερο είναι η σωστή διαχείρισή τους. Ο προβληματισμός για τα αίτια μιας ήττας καθώς και η προσπάθεια για βελτίωση είναι χαρακτηριστικά που βοηθούν στη γενικότερη ωρίμανση του παιδιού.

Τέλος, το σκάκι βοηθά στην κοινωνικοποίηση των παιδιών φέρνοντάς τα σε επαφή με άλλα παιδιά διαφορετικής ηλικίας, εθνικότητας, φύλου, σωματικής διάπλασης και χαρακτήρα. Έτσι αποκτούν  κοινό χόμπι καθώς και ομαδικό πνεύμα όταν συμμετέχουν σε ομαδικούς αγώνες σε επίπεδο σχολείου ή συλλόγου.

Συμπεράσματα

Αναμφισβήτητα το σκάκι είναι ένα άθλημα που απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Η πρώτη επαφή με το σκάκι μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία, από το νηπιαγωγείο μέχρι την τρίτη ηλικία. Μπορεί να γεμίσει δημιουργικά το χρόνο π.χ. ενός συνταξιούχου ή ενός παππού με το εγγόνι του. Έτσι μαθαίνοντας κάποιος σκάκι μπορεί να αποκτήσει ένα ευχάριστο χόμπι για όλη του τη ζωή.

Είναι πλέον και επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι το σκάκι έχει πολλαπλές θετικές επιδράσεις στη διαπαιδαγώγηση των νέων αλλά και των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων. Πολλοί γονείς έχοντας υπόψη τους τα παραπάνω αποφασίζουν να εγγράψουν τα παιδιά τους σε κάποιο σκακιστικό σύλλογο ή σε κάποιο σκακιστικό τμήμα το οποίο εντάσσεται στις εξωσχολικές δραστηριότητες του συλλόγου γονέων (τηλ. επικοινωνίας 6974430797).

Κώστας Ζαγανάς
Δάσκαλος