Γνωριμία με την "Ιερά Μονή της Παναγίας Πελεκητής" ^Κύριο

Η Ιερά Μονή της Παναγίας Πελεκητής είναι ένα έξοχο μεταβυζαντινό μνημείο, με μια μοναδική και αξιόλογη αρχιτεκτονική, χτισμένο σ' έναν απότομο βράχο, 1.400 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, σε μια απόκρημνη πλαγιά των βουνοκορφών των Αγράφων. Σήμερα, το μοναστήρι δέχεται, κυρίως τους φθινοπωρινούς και ανοιξιάτικους μήνες, επισκέπτες από όλη τη χώρα.

Οι αναστηλωτικές προσπάθειες που έγιναν τα τελευταία χρόνια έφεραν εντυπωσιακά αποτελέσματα στην αρχιτεκτονική της μοναδικής αυτής μονής, που είναι προσβάσιμη έως την εξώθυρά της με το αυτοκίνητο, έπειτα από μια καταπληκτική διαδρομή μέσα στο πράσινο και τις μοναδικές ομορφιές που προσφέρει η ευρύτερη περιοχή.

Από την Ιερά Μονή, όπου ακόμα και όταν στον κάμπο επικρατούν συνθήκες καύσωνα, ο αέρας εκεί πάνω είναι δυνατός, αγναντεύει ο επισκέπτης τη λίμνη Πλαστήρα, ενώ στο βάθος φαίνεται ο θεσσαλικός κάμπος, ο Κίσαβος και λίγο πιο δεξιά, τα υψώματα του Δομοκού.

Όπως συμβαίνει για όλες σχεδόν τις Ιερές Μονές της Ορθοδοξίας, έτσι και για την Ιερά Μονή της Παναγίας Πελεκητής, η χρονολογία ιδρύσεώς της "χάνεται" κάπου ανάμεσα στην ιστορία και την παράδοση. Η παράδοση αναφέρει ότι το όνομα "Πελεκητή" οφείλεται στο ότι, για να μπορέσει το Μοναστήρι να οικοδομηθεί στον σχεδόν κατακόρυφο βράχο, χρειάστηκε πρώτα να πελεκηθεί ο βράχος με ξύλινα εργαλεία, ύστερα από υπόδειξη της Παναγίας, που παρουσιάστηκε στο όνειρο των μαστόρων, λέγοντας: "Θα πελεκήσεις το βράχο με το κοπίδι και θα φτιάξεις μια εκκλησία την οποία θα ονομάσεις Παναγία Πελεκητή".

Όταν ξεκίνησε το συνεργείο να χτίζει, είχαν πρόβλημα με το νερό. Ξαναπαρουσιάστηκε η Παναγία- σύμφωνα με την παράδοση- και τούς είπε: "Σηκώστε εδώ αυτήν την πλάκα και θα βρείτε νερό". Και πράγματι έτσι έγινε, εκεί που είναι σήμερα το πηγάδι. Σύμφωνα πάλι με την παράδοση της περιοχής, λέγεται ότι ο πρωτομάστορας έπεσε από τη στέγη της Ιεράς Μονής στη χαράδρα που βρίσκεται κάτω απ' αυτό, αλλά βρέθηκε όρθιος χωρίς να πάθει το παραμικρό, ύστερα από τη σωτήρια επέμβαση της Παναγίας της "Πελεκητής".

Η οικοδόμηση της Ιεράς Μονής θα πρέπει να ξεκίνησε στα χρόνια του Βυζαντίου και λίγο πριν από την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και να συνεχίστηκε σιγά - σιγά. Πολύ πιθανόν, η μονή να ξεκίνησε να χτίζεται, όταν η Δυτική Θεσσαλία ήταν υπό την κατοχή των Σέρβων, που διακατέχονταν από έντονα θρησκευτικά συναισθήματα, διότι στα 1420 η περιοχή κατελήφθη από Τούρκους και οι συνθήκες δεν ήταν ευνοϊκές για οτιδήποτε είχε σχέση με την ορθοδοξία.

Η Ιερά Μονή αρχικά ήταν γνωστή ως "Μονή Αναλήψεως του Χριστού", αργότερα ως "Παναγία Φανερωμένη" και τέλος επικράτησε το όνομα "Παναγία Πελεκητή". Κτίστηκε τον 15ο περίπου αιώνα, αγιογραφήθηκε στα μέσα του 17ου αιώνα και έχει δύο ναούς. Τον Ιερό Ναό Αναλήψεως του Χριστού και τον Καθολικόν της Μονής.

Ο Κτήτωρ της Ιεράς Μονής

Η παράδοση θέλει ως κτήτορα της Μονής τον Οσιομάρτυρα Δαμιανό (1515-1568). Ο Άγιος Δαμιανός γεννήθηκε στην Αράχωβα- σύμφωνα με την τοπική παράδοση- περίπου το 1510. Σε νεαρή ηλικία εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Φιλοθέου στο Άγιον Όρος. Άφησε, όμως, την ησυχία του Αγίου Όρους, επειδή αγαπούσε πολύ τον τόπο του. Πήγε στην Καρίτσα, δίδαξε στο χωριό του, καθώς και σ' όλη την περιοχή των Αγράφων. Κατηγορείται από τους προύχοντες της περιοχής ως λαοπλάνος και ψευτοκαλόγερος και έτσι εγκαταλείπει τα Άγραφα και καταφεύγει στον Κίσαβο. Από εκεί συνεχίζει το καυτό του κήρυγμα προς τους Χριστιανούς, λέγοντας να παραμείνουν πιστοί και να μην προβαίνουν σε καμία εργασία ή αγοραπωλησία τις Κυριακές και τις εορτές.

Σύμφωνα με την παράδοση, οι Τούρκοι, για το λόγο αυτό, τον συλλαμβάνουν και τον φυλακίζουν στη Λάρισα. Επί 15 ημέρες τον βασάνιζαν συνεχώς για ν' αλλαξοπιστήσει. Ο Τούρκος αξιωματούχος βλέποντας την αμετακίνητη στάση του Δαμιανού, διατάζει να τον θανατώσουν με τη φούρκα και να τον κάψουν. Τελικά, οι δήμιοι τον κρέμασαν. Όμως, ένας από τους βασανιστές τον χτύπησε τόσο δυνατά στο κεφάλι μ' έναν πέλεκυ, που κόπηκε το σχοινί και έπεσε μισοπεθαμένος. Τότε, έριξαν τον Άγιο στη φωτιά και τη στάχτη του τη σκόρπισαν στον Πηνειό ποταμό, στα 1568. Η μνήμη του οσιομάρτυρος Δαμιανού εορτάζεται στις 14 Φεβρουαρίου. Τη Μονή της Πελεκητής, ο Άγιος Δαμιανός την έκτισε προς το 1550.

Στην επανάσταση του 1821, όπως και όλες οι μονές των Αγράφων, έπαιξε κι αυτή σημαντικό ρόλο. Ο πατρο-Κοσμάς ο Αιτωλός υπήρξε προσκυνητής της Ιεράς Μονής και κήρυξε σε μεγάλη συγκέντρωση στο λαό της περιοχής της Νεβρόπολης των Αγράφων.

Παρ' όλο που το Μοναστήρι πέρασε δύσκολους καιρούς, κατάφερε να διασώσει μερικά από τα ανεκτίμητα κειμήλιά του. Σήμερα, σώζονται το Άγιον Ποτήριον, ο Σταυρός Αγιασμού, και η μεγάλη σιδερένια σφραγίδα της Ιεράς Μονής. Επίσης, σώζονται ελάχιστα βιβλία, από τα οποία τα περισσότερα είναι του 19ου αιώνα από το τυπογραφείο της Βενετίας και αρκετά μισοκατεστραμμένα.

Η Ιερά Μονή της Παναγίας Πελεκητής υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφαρσάλων και γιορτάζει στις 15 Αυγούστου. Δεύτερη μεγάλη γιορτή της Μονής είναι στις 8 Σεπτεμβρίου.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ