Παρουσίαση του βιβλίου «Μάγμα εν-κάρδιον», της Γεωργίας Γιώτα (Εκδόσεις Ηδυέπεια, Αθήνα 2023) Κύριο
- μέγεθος γραμματοσειράς μείωση του μεγέθους γραμματοσειράς αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
- Κατηγορία Παρουσιάσεις
- Εκτύπωση
To νέο έργο της ταλαντούχας συγγραφέως Γεωργίας Γιώτα, τιτλοφορείται «Μάγμα εν- κάρδιον».
Αναλύοντας τη συγκεκριμένη έκφραση, το "μάγμα" αναφέρεται στο λιωμένο ή εν μέρει λιωμένο βραχώδες υλικό που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της Γης και μπορεί να εκραγεί ως λάβα κατά τη διάρκεια ηφαιστειακής έκρηξης. Η λέξη "ενκάρδιον", προέρχεται από το "εν" (που σημαίνει "μέσα") και το "καρδία" (που σημαίνει "καρδιά"). Συνήθως, χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάτι που είναι βαθιά προσωπικό ή προέρχεται από την καρδιά.
Όταν οι δύο λέξεις συνδυάζονται, η φράση "μάγμα ενκάρδιον" θα μπορούσε να ερμηνευθεί μεταφορικά ως "μάγμα της καρδιάς", υποδηλώνοντας έντονα εσωτερικά συναισθήματα, πάθη ή ενέργεια που πηγάζει από την καρδιά.
Πρόκειται για μία ιδιαίτερα φροντισμένη έκδοση, αισθητικά καλαίσθητη, που την κοσμούν ο πίνακας ζωγραφικής του εξώφυλλου, του Άκη Κοτρώτσιου, καθώς και οι εικόνες στο εσωτερικό του βιβλίου από πίνακες ζωγραφικής του εικαστικού Φώτη Μανιού.
Το έργο αφιερώνεται στους γονείς της συγγραφέως, που έχασε πρόωρα, στο Θεό και το φύλακα- άγγελό της, που την ενθαρρύνουν και την έχουν υπό τη σκέπη Τους, αλλά και στον αγαπημένο της γιο, που την έμαθε να αγαπάει άδολα, γνήσια, ειλικρινά. Τέλος, ένας ελάχιστος φόρος τιμής αποδίδεται και στην παιδεία, τη γνώση, τη συντροφιά των βιβλίων που φωτίζουν, καθοδηγούν και υποστηρίζουν τα μοναχικά βράδια της.
Με αυτόν τον τρόπο, η συγγραφέας αναγνωρίζοντας τη θεϊκή βοήθεια και επενέργεια στη ζωή της, εκφράζει βαθιά ευγνωμοσύνη και σεβασμό προς τις θεϊκές και πνευματικές δυνάμεις, που της παρέχουν στήριξη, ενίσχυση, παρηγοριά.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το εν λόγω πόνημα αποτελείται από μακροσκελή αφηγηματικά ποιήματα ελεύθερου στίχου, που δεν ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες ως προς το μέτρο και τη ρυθμική δομή, γεγονός που επιτρέπει στη δημιουργό να εκφράζεται ελεύθερα και να πειραματίζεται με τη γλώσσα και τις εικόνες, ενθαρρύνοντάς την να εξερευνήσει διάφορες τεχνικές και στιλιστικές προσεγγίσεις, που χαρακτηρίζονται από πολυπλοκότητα και βάθος, πολυεπίπεδα νοήματα και συναισθήματα, προσφέροντας έτσι, στον αναγνώστη πλούσιο υλικό για σκέψη και ανάλυση.
Σχετικά με αυτό, πολλά από τα συμπεριλαμβανόμενα ποιήματα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ποιητικά δοκίμια. Συγκεκριμένα, το ποιητικό δοκίμιο είναι ένα είδος γραπτού έργου που συνδυάζει τα χαρακτηριστικά του δοκιμίου και της ποίησης. Πρόκειται για ένα δοκίμιο το οποίο, ενώ διατηρεί τη μορφή και τη δομή ενός παραδοσιακού δοκιμίου, υιοθετεί έναν πιο λυρικό και ποιητικό τόνο. Συχνά περιλαμβάνει στοιχεία όπως μεταφορές, συμβολισμούς, ρυθμό και ήχο, που είναι χαρακτηριστικά της ποίησης.
Επίσης, τα ποιητικά δοκίμια έχουν ως στόχο να εξερευνήσουν και να εκφράσουν ιδέες και συναισθήματα με έναν πιο αισθητικό και συναισθηματικά φορτισμένο τρόπο, χρησιμοποιώντας συχνά ποικίλα εκφραστικά μέσα για να ενισχύσουν το μήνυμα και να προσδώσουν μεγαλύτερο βάθος στις σκέψεις.
Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, το βιβλίο χωρίζεται σε τρεις ευρύτερες θεματικές ενότητες. Η πρώτη, η πιο εκτενής, περιέχει ποιήματα υπαρξιακής κατεύθυνσης και φιλοσοφικής ροπής, η δεύτερη, ποιήματα ερωτικής διάστασης και η τρίτη, ποιήματα Καβαφικής διάθεσης και αισθητικής.
Στα ποιήματα υπαρξιακής κατεύθυνσης και φιλοσοφικής ροπής, η συγγραφέας εστιάζει στις βαθύτερες ανθρώπινες εμπειρίες, την ανάλυση της ύπαρξης και του νοήματος της ζωής, εξετάζοντας θέματα όπως ο πόνος, η απομόνωση, η αγωνία, η θνητότητα, η αυτοσυνειδησία και η αναζήτηση της αλήθειας.
Στη συνέχεια, τα ποιήματα ερωτικής διάστασης χαρακτηρίζονται από την έκφραση των συναισθημάτων και της επιθυμίας στον τομέα της αγάπης και της ερωτικής σχέσης. Η θεματολογία και οι χαρακτηριστικές εικόνες σχετίζονται με το πάθος, την ομορφιά και τη σωματική έκφραση, την ενότητα των σωμάτων και των ψυχών, την πολυσημία και τη μεταφορά.
Τέλος, τα ποιήματα Καβαφικής διάθεσης και αισθητικής χαρακτηρίζονται από έναν μοναχικό και συχνά αινιγματικό τόνο, υπογραμμίζοντας τη μελαγχολία που προκύπτει από την προσωπική απογοήτευση ή τη μεταβατικότητα της ζωής, τη νοσταλγία και την απώλεια, την εσωτερική αναζήτηση και απογοήτευση, την αισθητική της απλότητας.
Ως γνωστόν, ο Καβάφης αναζητούσε την ομορφιά στις λεπτομέρειες της καθημερινότητας και εξέφραζε τις εσωτερικές αναζητήσεις του για νόημα και πνευματική ευθύνη.
Επιπρόσθετα, η πρώτη ενότητα τιτλοφορείται "ελεύθερον το εύψυχον", η δεύτερη, " ελεύθερον το εύδαιμον" και η τρίτη, " εύψυχον το ελεύθερον".
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τη φράση "ελεύθερον το εύψυχον", την έχει καταγράψει ο Θουκυδίδης και προέρχεται από τον επιτάφιο λόγο του Περικλή το 430 π.Χ., προς τιμήν των πρώτων νεκρών του Πελοποννησιακού Πολέμου και σημαίνει: "ελεύθεροι είναι οι γενναίοι".
Συγκεκριμένα, ολόκληρη η φράση έχει ως εξής: "Το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον", που δηλώνει ότι "ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι". Η φράση υπονοεί ότι η αληθινή ελευθερία δεν είναι μόνο μια εξωτερική κατάσταση, αλλά προέρχεται από την εσωτερική δύναμη και το θάρρος του ατόμου και αποτυπώνει μια φιλοσοφική αρχή, που τονίζει τη σημασία της ψυχικής και ηθικής δύναμης για την επίτευξη της αληθινής ελευθερίας.
Ο τίτλος της δεύτερης υποενότητας,"ελεύθερον το εύδαιμον", αποδίδεται στον Θουκυδίδη, τον αρχαίο Έλληνα ιστορικό και σημαίνει "ελεύθερος είναι αυτός που είναι ευτυχισμένος" ή ότι "ευτυχία είναι η ελευθερία". Βρίσκεται στον Επιτάφιο Λόγο του Περικλή, όπως καταγράφεται στο έργο του Θουκυδίδη "Ιστορίαι" (Βιβλίο Β'). Σε αυτόν τον λόγο, ο Περικλής εξυμνεί τις αρετές και τα ιδανικά της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, υπογραμμίζοντας τη σχέση μεταξύ ευδαιμονίας και ελευθερίας. Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι επίσης, τόνιζαν ότι η ευδαιμονία είναι η υψηλότερη μορφή ελευθερίας, καθώς εξαρτάται από την εσωτερική κατάσταση του ατόμου και όχι από εξωτερικές συνθήκες.
Συνεπώς, η ορθή και συνετή χρήση αρχαιοπρεπών εκφράσεων και συμβόλων σε αυτό λογοτεχνικό έργο, δημιουργεί μια αίσθηση ιστορικού χρόνου ή μυθικού χώρου, ενισχύει θέματα και συμβολισμούς, όπως την ιδέα της αιωνιότητας, της παράδοσης ή της σοφίας, συνδέει με την πολιτισμική και γλωσσική κληρονομιά του τόπου μας, προσδίδει πολυδιάστατο νόημα και βάθος στο έργο με διαχρονική απήχηση, μουσικότητα, ρυθμό και μελωδία, συμβάλλει στη δημιουργία ενός μοναδικού συγγραφικού ύφους, κάνοντάς το να ξεχωρίζει και να είναι άμεσα αναγνωρίσιμο.
Ακολούθως, η χρήση από τη λογοτέχνιδα μιας απλής και ευθύβολης γλώσσας, που χαρακτηρίζεται από την άμεση και καθαρή έκφραση ιδεών και συναισθημάτων χωρίς πολυπλοκότητες ή δύσκολες δομές, οδηγεί στη μετάδοση άμεσων μηνυμάτων, δίχως ασάφειες ή διαστρεβλώσεις.
Συμπληρωματικά, επιπλέον θέματα αναφοράς και παρουσίασης στο εξαιρετικό αυτό βιβλίο είναι η εθνική τραγωδία στα Τέμπη, η αξία της ανθρωπιάς, της αλληλοβοήθειας, της ενσυναίσθησης, η αλαζονεία των ηγεμόνων, ο ανθρώπινος και λυτρωτικός πόνος, η υποκρισία, οι αδικίες που υφίστανται τα αθώα παιδιά, ο έρωτας και ο θάνατος, η αξία της γλώσσας μας, η δύναμη της αγάπης, η ανθρώπινη απληστία, κ.ά.
Με βαθιά ενσυναίσθηση και ανθρωπιστικό πνεύμα η Γεωργία Γιώτα, απολογείται, εξομολογείται, υποκλίνεται στα πάθη, τα λάθη, τα βάθη της ψυχής, αλλά και λυπάται, θλίβεται, τρομάζει, απολογείται "για συγνώμες που ποτέ δεν πρόσφερε και για χέρια που ποτέ της δεν άπλωσε, μαξιλάρι να ξαποστάσει ο άνθρωπος, να κουρνιάσει, να νιώσει ασφάλεια..."
" ΕΥΘΥΝΟΜΑΙ
Για τις λέξεις που σώπασαν/ για τις φωνές που πνίγηκαν/ για τους λυγμούς που στοιβάχτηκαν/ για την πίστη που ανεμβολίαστη έμεινε...
Όμως, ο ήλιος είναι φωτοδότης και πυξίδα στη ζωή της και πάντα ένα ολόγιομο φεγγάρι φωτίζει τα βράδια της.
"Πόσο κοστίζουν άραγε τρία χαμόγελα στον ήλιο;"
Η γραφή νεωτερική, με προσανατολισμό προς τον υπερρεαλισμό και το λυρικό ρεύμα της νεορομαντικής ποίησης, με ελεύθερη σύνδεση λέξεων και εικόνων, με έμφαση στον κόσμο των ονείρων και της φαντασίας για τη δημιουργία νέων νοηματοδοτήσεων, με τη χρήση εντυπωσιακών και ασυνήθιστων μεταφορών και ποιητικών εικόνων, εστιάζοντας στο συναίσθημα, με πολλαπλές αναφορές στη φύση, την αγάπη, την ομορφιά και την αναζήτηση του ιδανικού, την εξατομίκευση και επικέντρωση στην προσωπική ανάπτυξη και την εσωτερική ζωή.
Σημαντικό θεωρείται το γεγονός, ότι ο έρωτας και ο θάνατος για τη συγγραφέα μας αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος και αναμφίβολα, αποτελούν δύο από τα πιο ισχυρά και συχνά επαναλαμβανόμενα θέματα στη λογοτεχνία. Ο παραλληλισμός τους συχνά, αντανακλά την ανθρώπινη εμπειρία, την πάλη μεταξύ ζωής και θανάτου, την ένταση των συναισθημάτων που προκαλούν, αποκαλύπτοντας την πολυπλοκότητά τους και τη λεπτή ισορροπία μεταξύ δημιουργίας και καταστροφής. Μέσα από τις ιστορίες και τα ποιήματα, οι συγγραφείς εξερευνούν πώς αυτά τα δύο πανίσχυρα συναισθήματα μπορούν να συνυπάρχουν και να επηρεάζουν τη ζωή των ανθρώπων.
Ειδικότερα, ο έρωτας για τη συγγραφέα, και για πολλούς άλλους λογοτέχνες, όπως τον Πάμπλο Νερούδα, το Γιώργο Σεφέρη, τη Σαπφώ, τον Χορχέ Λουίς Μπόρχες, τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ κ.ά., θεωρείται ως ανεξέλεγκτη ορμή και πάθος, που σπέρνει λουλούδια και αντανακλάει φως και εκφράζεται μέσα από τις λογοτεχνικές εικόνες και μεταφορές, που δείχνουν την αναγεννησιακή του δύναμη και την ικανότητά του να φέρνει λάμψη και ομορφιά στη ζωή των ανθρώπων. Αυτή η θεώρηση αποκαλύπτει την ευφορία και τη δημιουργικότητα που συνδέονται με τον έρωτα, καθιστώντας τον μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης και ζωτικότητας στη λογοτεχνία.
"Έρωτας δυνατός, κόκκινη τριανταφυλλιά, είχε ορμή και πάθος./ Αντανακλούν φως, έσπερνε λουλούδια. / Τον άκουγες, θαρρείς, μέσα στα τραγούδια των πουλιών/ Τον ένιωθες μέσα στα φυλλώματα των δέντρων..."
«...Άκου, ψυχανεμίζομαι...
των αγγέλων το χαρμόσυνο σφύριγμα,
των καιρών το απρόσμενο γύρισμα...».
Σοφία Σκλείδα
Φιλόλογος, Συγγραφέας, Διδάκτωρ Συγκριτικής Παιδαγωγικής και Μεταδιδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής, Μέλος της Ε.Ε.Λ.
Βιογραφικό σημείωμα της Σοφίας Σκλείδα
Η Σοφία Σκλείδα γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατέχει Master Παιδαγωγικής, Διδακτορικό Δίπλωμα Συγκριτικής Παιδαγωγικής και Μεταδιδακτορικό στη Θεολογία. Εργάζεται ως Φιλόλογος στη Δημόσια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Δημοσιεύει άρθρα σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Έχει διοργανώσει διεθνείς και εγχώριες λογοτεχνικές εκδηλώσεις, βραβεύτηκε σε αντίστοιχους διαγωνισμούς, είναι μέλος λογοτεχνικών επιτροπών, και έχει επιμεληθεί ποικίλες σχετικές συλλογικές εκδοτικές δράσεις. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στην αγγλική, ιταλική, ισπανική, ρουμανική, αλβανική και βεγγαλική γλώσσα. Έχει εκδώσει στην Ελλάδα και το εξωτερικό συνολικά 20 βιβλία, στα οποία περιλαμβάνονται ποιητικές συλλογές, ποιητικά αφηγήματα, παραμύθια, επιστημονικά εγχειρίδια. Είναι Αντιπρόεδρος - Υπεύθυνη για τα πολιτιστικά θέματα της Ζακυνθινής Εστίας Πολιτισμού Αθήνας, ενεργό μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών καθώς και της Επιτροπής κρίσης νέων μελών και τέλος, μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών.