10 Οκτωβρίου - Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας: "Η πρώιμη διάγνωση των ψυχικών διαταραχών στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας"
- μέγεθος γραμματοσειράς μείωση του μεγέθους γραμματοσειράς αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
- Κατηγορία Άρθρα
- Εκτύπωση
Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας αποτελεί την πρώτη επαφή του πολίτη με το σύστημα υγείας. Οι υπηρεσίες ΠΦΥ στη χώρα μας περιλαμβάνουν τις Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας, τα Κέντρα Ημέρας, τα Κέντρα Υγείας του ΕΣΥ, τα πολυιατρεία του ΙΚΑ, άλλες παρόμοιες υπηρεσίες , τα αγροτικά ιατρεία αλλά και αρκετούς ιατρούς που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα.
Η ΠΦΥ είναι ο ιδανικός χώρος για την ταυτόχρονη παροχή γενικών ιατρικών και ψυχιατρικών υπηρεσιών και εκτός των άλλων, παρέχει υπηρεσίες πρόληψης και προαγωγής της ψυχικής υγείας, καθώς και συνεχούς φροντίδας και ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης στην κοινότητα. Η διεπιστημονική συνεργασία που διαθέτει η ΠΦΥ, κρίνεται απαραίτητη στις περιπτώσεις ασθενών που παρουσιάζουν ψυχιατρική συμπτωματολογία η οποία οδήγησε δευτερογενώς σε σωματική παθολογία, σε ασθενείς με εμφανή σωματικού τύπου συμπτωματολογία, η οποία όμως μπορεί να υποκρύπτει στη βάση της ψυχολογικά αίτια και σε ασθενείς με αμιγώς σωματική παθολογία, της οποίας όμως η ένταση, η κατάληξη ή τα συμπτώματα, καθιστούν απαραίτητη τη συμβολή του ειδικού ψυχικής υγείας προκειμένου να υποστηριχθεί το πάσχον άτομο.
Επιδημιολογικές έρευνες σε υπηρεσίες ΠΦΥ σε διάφορες χώρες του κόσμου δείχνουν ότι το 20%-30% των ασθενών που επισκέπτονται τις υπηρεσίες ΠΦΥ για οποιοδήποτε λόγο , πάσχουν από ψυχικές διαταραχές, κυρίως καταθλιπτικές ή αγχώδεις διαταραχές, ή άλλες όπως σωματόμορφες διαταραχές ή διαταραχές από τη χρήση οινοπνευματοδών . Οι διαταραχές αυτές κάθε άλλο παρά ήπιες είναι. Προκαλούν σημαντική δυσλειτουργία στον ασθενή, το ίδιο ή περισσότερο σοβαρή από εκείνη που προκαλούν οι συνήθεις σωματικές διαταραχές , όπως αρτηριακή πίεση υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης (Κονταξάκης Β. 2005).
Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση των ψυχικών διαταραχών είναι η ταχύτητα των κοινωνικών αλλαγών, η φτώχεια- ανεργία και η γήρανση του πληθυσμού. Επίσης οι οικονομικοί μετανάστες και οι πρόσφυγες συμβάλλουν στην αύξηση του πληθυσμού που ζει στα όρια της φτώχειας, που δημιουργούν για αυτούς αυξημένες ανάγκες περίθαλψης και πρόληψης.
Οι γιατροί της ΠΦΥ, είναι συνήθως οι πρώτοι, στους οποίους θα απευθυνθούν οι ασθενείς με κατάθλιψη, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει χρόνια σωματική νόσος ή όταν στην κλινική εικόνα κυριαρχούν σωματικά συμπτώματα. Η παρουσία υπηρεσιών ψυχικής υγείας στα ΚΥ επιτρέπει την άμεση παραπομπή των καταθλιπτικών ασθενών αλλά και των υπολοίπων ψυχικών διαταραχών για διάγνωση και θεραπεία. Ακόμα αποτελεί μια καλή ευκαιρία για εκπαίδευση των γενικών ιατρών σε θέματα ψυχικής υγείας, παρόλο που δεν διαθέτουν την ικανότητα και δυνατότητα εφαρμογής ειδικών παρεμβάσεων, μπορούν όμως να προσφέρουν υποστήριξη και κατεύθυνση στα άτομα που αντιμετωπίζουν κοινωνικά, οικονομικά ή προσωπικά προβλήματα στις ειδικές αντίστοιχες υπηρεσίες. Η διασύνδεση της ΠΦΥ με τις τοπικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, όπως οι κινητές μονάδες, επιτρέπει την εφαρμογή του μοντέλου της συνεργατικής φροντίδας για τη θεραπεία των καταθλιπτικών αλλά και άλλων διαταραχών, που όπως φαίνεται είναι ο καλύτερος τρόπος παροχής φροντίδας σε αυτό το επίπεδο(Περιτογιάννης Β., Μαυρέας Β 2014). Η σημασία των ψυχικών και ιδιαίτερα των συναισθηματικών διαταραχών για τη δημόσια υγεία φαίνεται από το γεγονός ότι κατατάσσονται ανάμεσα στις πρώτες αιτίες που προκαλούν σημαντική ανικανότητα, ενώ οι διαταραχές αυτές αναμένεται να αυξηθούν και να γίνουν μέχρι το 2020 δεύτερες σε συχνότητα μετά την ισχαιμική καρδιοπάθεια όπως αναφέραμε πιο πάνω. Πρόσφατο άρθρο στο Lancet (Γιωτάκος Ο. 2010) αναφέρει ότι αναμένεται κατακόρυφη αύξηση των καταθλιπτικών διαταραχών και των αυτοκτονιών. Στο Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται τριπλασιασμός των ψυχωσικών επεισοδίων, διπλασιασμός της κατάχρησης αλκοόλ και δι ή τριπλασιασμός των καταθλιπτικών επεισοδίων, ενώ πρόσφατες αναφορές δείχνουν ήδη αύξηση των αυτοκτονιών στην Ιαπωνία .
Υπάρχουν αδιαμφισβήτητα στοιχεία που δείχνουν ότι η επαρκής πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση ορισμένων συμπεριφορικών και ψυχικών διαταραχών γίνονται με στόχο τη μείωση ή τη θεραπεία των συμπτωμάτων αλλά και την πρόληψη των υποτροπών είτε πρόκειται για παρεμβάσεις σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο, είτε σε σχολεία και άλλους τομείς της κοινότητας. Επίσης έχει καταγραφεί ότι οι παραπάνω παρεμβάσεις συμβάλλουν θετικά στη μείωση του ποσοστού των αυτοκτονιών. Η αναγνώριση των ψυχικών διαταραχών στην πρωτοβάθμια φροντίδα και τη γενική Ιατρική είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει τους ερευνητές. Η ικανότητα των ιατρών στην ΠΦΥ να διαγιγνώσκουν ψυχικές διαταραχές, άλλοτε θεωρείται ως επαρκής σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και άλλοτε αναφέρεται ότι οι ιατροί της ΠΦΥ αδυνατούν να αναγνωρίσουν περιπτώσεις σε μεγάλο ποσοστό ( Μαυρέας Β. 2003). Σε έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αποδείχθηκε ότι η αναγνώριση των ψυχικών διαταραχών είναι καλύτερη στις χώρες με καλά αναπτυγμένα συστήματα ΠΦΥ και επαρκή εκπαίδευση των ιατρών και του λοιπού προσωπικού τους στην αναγνώριση και θεραπευτική αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών.
Αναγνωστοπούλου Όλγα
Ψυχολόγος Κ.Μ.ΨΥ Καρδίτσας