Παν. Χαρίτος: "Το στεγαστικό ζήτημα των Ελλήνων Τσιγγάνων Ρομά" Κύριο
- μέγεθος γραμματοσειράς μείωση του μεγέθους γραμματοσειράς αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
- Κατηγορία Άρθρα
- Εκτύπωση
Ο στεγαστικός αποκλεισμός των Ελλήνων Ρομά είναι μια κατάσταση που εντάσσεται σ’ ένα φαύλο κύκλο αιτιακών διεργασιών, που τον αναπαράγουν, αφού συνδέεται με το χαμηλό οικονομικό επίπεδο, το οποίο οδηγεί συνήθως στη φτώχεια και την περιθωριοποίηση κι αυτές με τη σειρά τους κλείνουν τον κύκλο που τον διαιωνίζει.
Πρόσφατη έκθεση του επίτροπου του Συμβούλιου της Ευρώπης για τα Ανθρωπινά Δικαιώματα επισήμανε ότι οι Έλληνες (Ρομά - Tσιγγάνοι) είναι εξαιρετικά ευάλωτοι και βρίσκονται σε μειονεκτική θέση σε πολλούς τομείς όπως η στέγαση, η πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η εκπαίδευση και η εργασία κ.ά.
Η εικόνα των Ρομά στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά στις συνθήκες κατοίκησης και στέγασης χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό ακατάλληλη, εφόσον οι συνθήκες διαβίωσης δεν ανταποκρίνονται στα ελάχιστα αποδεκτά σταθερότυπα (standards) κατοίκησης. Βασικός μου στόχος ως νέος κοινωνικός και πολιτικός επιστήμονας και ως Εντεταλμένος Δημοτικός Σύμβουλός καθ’όλης αρμοδιότητας για θέματα Ρομά του Δήμου Σοφάδων, είναι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη δέσμης μέτρων στεγαστικής αρωγής, τα οποία θα διασφαλίζουν την εδραιοποίηση και την οργανική ένταξη των Ρομά στις τοπικές κοινωνίες, μέσα από μοντέλα βιώσιμης κατοικίας. Κάτω από αυτό το πρίσμα, η στρατηγική για την διαχείριση του κατοικείν των Ρομά, θα πρέπει να αποσκοπεί σε βιώσιμη, ασφαλή και λειτουργική κατοίκηση, οργανικά συνδεδεμένη με τον αστικό και κοινωνικό ιστό.
Στην περιφέρεια της Θεσσαλίας και συγκεκριμένα στο νόμο Καρδίτσας και στο Δήμο Σοφάδων υπάρχουν τρεις οικισμοί αποτελούμενους από κατοίκους Ρομά. Δυο οικισμοί στο δήμο σοφάδων και ένας στην Καρδίτσα. Ο παλιός οικισμός σοφάδων χρονολογείται από μέσα του 19ου αιώνα και αποτελείται από 3.500-4.500 χιλιάδες κατοίκους σε έκταση περίπου 240 στρεμμάτων με 800- 1.00 περίπου οικογένειες. Επίσης στο δήμο Σοφάδων εδρεύει και δεύτερος οικισμός ο οποίος μετονομάστηκε σε Νέα Ζωή και αποτελείτε περίπου από 94 κατοικίες και κατοικούν πάνω 160 πολύτεκνες οικογένειες με 450 -501 άτομα συμφώνα με την τελευταία απογραφή της 19η Μαΐου 2011. Βεβαία υπάρχει ακόμη ένας οικισμός Μαύρικα στο δήμο Καρδίτσας με αριθμό πάνω από 2.500 περίπου άτομα. Η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα υφίσταται πολλαπλό κοινωνικό αποκλεισμό στους τομείς της στέγασης, της απασχόλησης, της υγείας και της εκπαίδευσης.
Το στεγαστικό ζήτημα αποτελεί κύριο πρόβλημα καθώς η μεγάλη πλειονότητα στεγάζεται σε καταλύματα πρόχειρης κατασκευής. Στο παλιό οικισμό Σοφάδων διαβιούν περισσότερες από 1000 Πολυμελείς, Πολύτεκνες και Άπορες-΄Αστεγες Οικογένειες. Ο παλιός οικισμός έχει έκταση διακόσιων (240) στρεμμάτων τα οποία είναι αγορασμένα από δημότες Ρομά και ανήκουν στην ιδιοκτησία τους. Τα εκατόν εξήντα (160) περίπου στρέμματα είναι στην μέση του οικισμού είναι στο σχέδιο πόλεως, τα εκτός σχεδίου πόλεως είναι ανατολικά και δυτικά του οικισμού. Στα βόρεια του οικισμού είναι η συνέχεια του Δήμου Σοφάδων, και τα νότια του οικισμού ο περιφερειακός δρόμος. Στα εκτός σχεδίου πόλεως υπάρχουν πάνω από 120 αυτοσχέδιες παράγκες και μερικά σπίτια. Στα εντός σχεδίου πόλεως υπάρχουν αρκετά σπίτια που έγιναν με νόμιμο τρόπο, αλλά υπάρχουν και σπίτια που δεν έχουν νόμιμη οικοδομική άδεια είτε γιατί χτιστήκαν την δεκαετία του ’50 είτε γιατί οι ιδιοκτήτες είχαν την οικονομική δύναμη να χτίσουν μονό παράγκες. Οι συνθήκες διαβίωσής, παραμένοντας σε ποσοστό 80% σε λυόμενα, παράγκες, καλύβια και γενικώς καταλύματα πρόχειρης κατασκευής, συνωστισμένοι, χωρίς τις βασικές τεχνικές και κοινωνικές υποδομές, αποτελούν εμπόδιο για την αξιοπρεπή διαβίωσή και την κοινωνική ένταξη των Ρομά. Στα περίχωρα του παλιού οικισμού Σοφάδων προς την πλευρά του δημοτικού γηπέδου - σταδίου Σοφάδων υπάρχει μια μεγάλη περιοχή-έκταση εκτός σχεδίου πόλεως που χαρακτηριστικέ με προηγούμενη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Σοφάδων ως χώρου πρασίνου με 80-90 κατοικίες, χωρίς σύστημα ύδρευσης νερού, ηλεκτροφωτισμού και φως-ρεύματως, ενυπάρχει παντελώς έλλειψης υποδομών, χωρίς κοινοχρήστους χώρους, δρόμους, αποχέτευση, κάδους απορριμμάτων και σε γενικές γραμμές στερείται βασικών αναγκών και υποδομών.
Επίσης από τη πλευρά που είναι ο πόταμος Σοφαδίτης υπάρχει μια ακόμα περιοχή με 40 οικογένειες του παλιού οικισμού η οποία φαίνεται στο πολαιοδομικό σχέδιο του δήμου λευκή περιοχή, που δεν εχεί τις οικιστικές προυποθέσεις κατοικήσιμής περιοχής, καθώς στερερειται βασικών υποδομών και δομών, δεν έχει ούτε πεζοδρόμια ούτε είναι συνδεσεμένη με το σύστημα υδρευεσης πόσιμου νερού, σύστημα αποχευσης, ούτε κολόνες-στήλους για ρεύμα. Στερούνται οποιασδήποτε υποδομής ύδρευσης, ηλεκτροδότησης ή αποχέτευσης, ενώ τα καταλύματα δεν εξασφαλίζουν ούτε τους στοιχειώδεις όρους υγιεινής διαβίωσης. Η ύπαρξη στοιχειωδών ανέσεων που έχει πλέον εξασφαλιστεί στο γενικό πληθυσμό, ακόμα και στις αγροτικές περιοχές, αποτελεί αντίθετα οξύ πρόβλημα για τα νοικοκυριά Ρομά, όχι μόνο στα κελύφη που δεν συνιστούν κανονική κατοικία (καλύβια, τσαντίρια), αλλά ακόμα και στα σπίτια τα οποία αποτελούν συχνά εξέλιξη καλυβιών, αυθαίρετων κατασκευών κλπ.
Βεβαία οφείλουμε να πούμε πως η πρώην δημοτική αρχή προχώρησε στην καταγραφή των αυθαιρέτων του παλιού οικισμού και την επιβολή αστρονομικών ποσών κα τεράστιων προστίμων από τις υπηρεσίες της πολοδομίας σε δημότες Ρομά που η ίδια ενεργοποίησε και το μόνο που κατάφερε ήταν να δημιουργίσει περισσότερα πρόβληματα επίλυσης δικαστικού χαρακτήρα για τη τοπική κοινωνία των δημοτών και να κινητοποιήσει τους δημότες Ρομά να τακτοποιήσουν ή να νομοποιήσουν τις αυθαιρετές κατασκευές παρά να δώσει λύσει στο πρόβλημα.
Γι’ αυτό ερχόμαστε εμείς και λέμε κατι διαφορετικό, το να καταγγέλνεις ένα πρόβλημα είναι το εύκολο, το να περιγράφεις ένα μέιζον πρόβλημα που ταλανίζει τη τοπική κοινωνία δεν είναι η λύση. Γι’ αυτό εμείς προτείνουμε να δώσουμε μια διαφορετική λύση και αντιμετώπιση στο προβλημά της στεγαστικής αποκατάστασης των δημοτών Ρομά γνωρίζοντας μάλιστα πολύ καλά τις οικομομικές δυσκολίες που βιώνει η κοινωνία και έχοντας επίγνωση της οικονομικής κρίσης που μαστιγώνει την χώρα μας. Εμείς λέμε να προσεγγίσουμε το πρόβλημα με μεθοδικότητα και συστημική παρέμβαση και κοινωνική προσέγγιση στα πλάσια της πολιτικής στεγαστικής στρατηγικής των Ρομά για ένταξη στο κοινωνικό ιστό και να μη είμαστε άπλοι παρατηρητές του προβλήματος. Ειναί σπουδαίας σημασίας και σημαντικό η Δημοτική Αρχή και η Κυβέρνηση να αναζήτησει λύση του στεγαστικόυ ζητήματος των Ελλήνων Ρομά διαμέσου Ευρωπαικών Προγαμμάτων η/και από Ευρωπαικούς–Εθνικούς πόρους για την χρηματοδόθηση του συγκερκιμένου σκοπού έτσι ώστα να προχωρήσει άμεσα η δημιουργία ανέγερσης κοινωνικής κατοικίας σε οικονομικά αδύνατους δημότες Ρομά που βρίσκουν καταφύγιο εκτός σχεδίου πόλεως του δήμου Σοφάδων με σκοπό την άμεση βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Επίσης κρίνεται αναγκαίο οι παρεμβάσεις στεγαστικής αποκατάστασης πληθυσμού που διαμένει σε μη νόμιμους οικισμούς του Δήμου Σοφάδων, στοχέυοντας στην επίλυση του στεγαστικού προβλήματος των Ρομά και τέλος θεωρείται σημαντικό η εκλεξιμότητα παρεμβάσεων στέγασης από το ΕΤΠΑ.
Συμφώνα με έρευνα μελέτης της Μαρίας Παπαδημητρίου καθηγήτρια Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας του τμήματος Αρχιτεκτόνων, διαπιστώθηκε ότι ο παλιός οικισμός αντιμετωπίζει σοβαρά και μεγάλα πρόβλημα οικιστικού, στεγαστικού και πολεοδομικού φύσεως επίπεδου σχεδίου. Συγκεκριμένα αναφύεται σε δίκτυο δρόμων: Ο κεντρικός δρόμος από άσφαλτο που προϋπήρχε, διασχίζει τον οικισμό. Οι υπόλοιπο δρόμοι είναι στενοί, χωμάτινοι, χωρίς σαφή χάραξη, ξεκινούν από άσφαλτο και γίνονται αδιέξοδα, σταματώντας σε οικόπεδα ή κελύφη. Κοιτώντας κατά μήκος των υποτυπωδών αυτών των δρόμων έχουμε συνεχώς κλειστά πλανά, χωρίς οπτικές φυγές και προοπτική, καθώς πάντα το πλάνο κλείνει από τα στοιχεία που διαχέονται στο χώρο και τον καταλαμβάνουν άτακτα χωρίς να ακολούθουν άξονες ανάπτυξης. Στον οικισμό μέσα δεν υπάρχουν υποδομές κοινοχρήστων χώρων όπως αθλητικές εγκαταστάσεις για την ψυχαγωγία των κατοίκων κυρίως των παιδιών και των μαθητών. Ο παλιός οικισμός υφίσταται έλλειψη στοιχειωδών καταλυμάτων - ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης, ακατάλληλοι χώροι στέγασης και παραμονής. Συμφώνα με έρευνα που πραγματοποίησα στα πλαίσια του μαθήματος σχεδιασμού κοινωνικής πολιτικής ερφαμοσμένων προγραμμάτων ως φοιτητής του τμήματος κοινωνικής διοίκησης και πολιτικής επιστήμης του Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιου Θράκης, διαπίστωσα μέσα από τα ευρήματα της έρευνας οτι στους σοφάδες βρέθηκε οι συνδημότες Ρομά συμβιώνουν μαζί σε μια παράγκα συνήθως 8 με 10 άτομα, όπως ο γηραιότερος της φάρας με τα παιδιά, τις νύφες, τα εγγόνια και τα δισέγγονα καθώς επισής διαπιστώθηκε πως σε ένα οικόπεδο τρίτου μέσα στο παλιό τσιγγάνικο οικισμό είναι χτισμένες δυο και τρείς παράγκες ή/και σπίτια το ένα διπλά στο άλλο, γεγονός το οποίο δυσχερένει την κοινωνική συμβίωση των κατοίκων. Ακόμη παρατηρείται απομακρυσμένες- αποκομμένες θέσεις εγκατάστασης – εκτός σχεδίου, έλλειψη βασικών υποδομών σε σπίτια και οικισμούς, πυκνοκατοίκηση οικισμών, έλλειψη κατάλληλων εκτάσεων.
Κατά κοινή ομολογία, δύσκολα, αν όχι αδύνατο, θα ήταν να αντεπιτεθεί κανείς στην άποψη, ο τσιγγάνικος πληθυσμός αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς πράγμα που σημαίνει ότι τα επόμενα χρόνια η διαχείρηση του προβλήματος για το Δήμο Σοφάδων θα είναι ανεξέλεκτή, αν τώρα έμεις που αποφασίσουμε για τη γενική πολιτική τοπικών υποθέσεων του Δήμου, δεν λάβουμε άμεσα μέτρα στεγαστικής αρωγής, μέσα από μοντέλα βιώσιμης κατοικίας σε βιώσιμη, ασφαλή και λειτουργική κατοίκηση φοβάμαι πολύ πως στις επόμενες γενιές και στα επόμενα χρόνια θα παραδωσουμε έναν δήμο προβληματικό με απρόβλεπτες κοινωνικές συνέπειες, εντάσεις και πολιτικές ταραχές. Μόνο που τότε θα είναι αρκετά δύσκολο και μη διαχειρήσιμο ως επικίνδυνο για την τοπική κοινωνία των Σοφάδων να δώσει λύσει στο πρόβλημα διαμέσου της Τοπικής Αυτοδιοίκης ή να βρεθούν τρόποι επίλυσης, συμβίωσης και εξισοπόρησεις με το μείζον ζήτημα της στέγασης των Τσιγγάνων.
Γι’ αυτό προτείνω άμεσα την απόκτηση και ανέγερση Κατοικίας σε άστεγους πολίτες Ρομά μέσα από δωρεά Οικοπέδων του δήμου συμφώνα με το άρθρο 187 ΚΔΚ για την καλύτερη βελτίωση της ποιότητας ζωής και των συνθηκών διαβίωσης των Πολιτών Ρομά και την οριστικοποίση της ολοκλήρωσης του προβλήματος με το θεμα των Ρομά στο δήμο μας. Επίσης η κυβέρνηση στα πλαισια του συντάγματος πρέπει κάποια στιγμή να ερφαμόσει το νόμο και συγκεκριμένα το άρθρο 21 του συντάγματος οπού προβλέπεται η κρατική φροντίδα για κατοικία μέσα από διάφορα πρόγραμμα στεγαστικής αποκατάστασης των οικονομικών ασθενέστερων κατηγοριών που στερούνται δίκης τους κατοικίας ή στεγάζονται ανεπαρκώς με την συγχρηματοδότηση από εθνικούς και κρατικούς πόρους. Ακόμη συμφώνα με το άρθρο 21 παρ. 4 του Συντάγματος «η απόκτηση κατοικίας από αυτούς που την στερούνται ή στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας» Σε αυτή τη διάταξη εδράζονται οι πρωτοβουλίες και προγράμματα της Ελληνικής διοίκησης υπέρ της στεγαστικής αποκατάστασης των Τσιγγάνων. Η κατοικία αναγνωρίζεται πανηγυρικά από το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) ως ζωτικό πεδίο της ιδιωτικής ζωής και της ανάπτυξης της προσωπικότητας του ατόμου και αποτελεί βασική προϋπόθεση για την άσκηση των περισσότερων δικαιωμάτων του. Η ειδική νομοθεσία για την εγκατάσταση πλανόδιων πληθυσμών, δηλ. η ΚΥΑ.Γ.Π/23641/2003 ( ΦΕΚ Β’ 973/15.07.2003), προβλέπει, για το ζήτημα της στεγαστικής αποκατάστασης και πολεοδομικές ρυθμίσεις, σχετικά με την προστασία ευάλωτων ομάδων και λήψη θετικών μέτρων υπέρ αυτών όπως η διάταξη του άρθρου 6 του ν. 2790/2000, περί επειγόντων στεγαστικών προγραμμάτων, η οποία εφαρμόζεται και για τους Ρομά ( συμφώνα με την ρητή επέκταση και σε αυτούς : κατά την παρ. 11 του άρθρου 13 του ν. 3212/2003 και το άρθρο 34 του ν. 3448/2006 στις «ειδικές κοινωνικές ομάδες» συμπεριλαμβάνονται και οι Ρομά. Για ανάλογη με την εξεταζόμενη περίπτωση πολεοδομικά αυθαίρετη εγκατάσταση Ρομά, το ΥΠΕΚΑ (Διεύθυνση Οικιστικής Πολιτικής και Κατοικίας), συμφώνα με τις θέσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, υπέδειξε με το υπ’ αρ. πρτ. 7521/19.2.2010 έγγραφο ότι « θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα ένταξης της συγκεκριμένης έκτασης σε επείγον στεγαστικό πρόγραμμα για την έγκριση ρυμοτομικού σχεδίου», είτε βάσει των διατάξεων του ν. 2790/2000, άρθρο 6 που αναφέρθηκε παραπάνω, είτε βάσει των διατάξεων του ν. 1337/1983, άρθρο 26 ( ως προς τη δυνατότητα έκκρισης ρυμοτομικού σχεδίου εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 για την εκτέλεση επειγόντων στεγαστικών προγραμμάτων από συγκεκριμένους φόρους του δημόσιου).
Για την επίτευξη του σκοπού αυτού προτείνω, εξασφάλιση βασικών συνθηκών διαβίωσης στο παλιό οικισμό Σοφάδων με την αποκατάσταση κατοικίας σε όσους διαβιούν σε παραπήγματα και καλύβες ή σε πρόχειρες προσωρινές κατασκευές εντός σχεδίου Πόλεως του Δήμου Σοφάδων. Επίσης προτείνω, την ανέγερση κοινωνικής κατοικίας σε οικονομικά αδύνατους δημότες Ρομά που βρίσκουν καταφύγιο εκτός σχεδίου πόλεως του δήμου Σοφάδων με σκοπό την άμεση βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.
Πιστέυω πως από τη θέση που ο λαός με επέλεξε να υπηρετήσω με υπευθυνότητα, εντιμότητα, θετική διάθεση και όραμα κοιωνικής αλλαγής και ανελιξης των Τσιγγάνων, να καταφέρω στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης, να στήσω το λάβαρο της Σημαίας στο Τσιγγάνικο Οικισμό και να βρεθεί λύσει για το μέιζον ζήτημα Στέγασης των Ελλήνων Τσιγγάνων Ρομά και προβλήμα στεγαστικής αποκατάστασης και οικιστικής πολίτικης στρατηγικής επίλυσης της τσιγγάνικης κοινότητας για την ανέγερση - απόκτηση κοινωνικής ή εργατικής κατοικίας στην έδρα του δήμου Σοφάδων σε δημότες και πολίτες Ρομά που στερούνται δικής τους κατοικίας ή στεγάζονται ανεπαρκώς σε πρόχειρα και αυτοσχέδια παραπήγματα.
Χαρίτος Παναγιώτης
Εντεταλμένος Δημοτικός Σύμβουλος
Καθ ‘όλης αρμοδιότητας για θέματα Ρομά.
Δήμου Σοφάδων
Απόφοιτος του τμήματος
Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης
Με κατευθυνση στην κοινωνική εργασία
(κοινωνικός λειτουργός)
Δ.Π.Θ